Mesaj Sayısı
Cinsiyet
tarafından Günümüzde bilgisayar yapılış teknolojisi ve sahip oldukları özellikleregöre belli saat frekanslarında çalışmaları için üretiliyorlar. Bu saatfrekansları bazen, çalıştığı hızdan çok daha yüksek hızlara kadarçıkabiliyor. Tabi bunda bazı sitem bileşenlerinin de bu zorlanmalaradayanıklı olması gerekiyor. Kısacası bilgisayarda yapılan ve normaldendaha fazla bir hızda çalışması için yapılan hızlandırma çalışmalarınaoverclock (Türkçeye çevirirsek: Hız Aşırma) diyoruz. O/C yapabildiğimizbaşlıca sistem elemanları :
1-) CPU
2-) Ram
3-) Ekran Kartı
Ben bu yazımda CPU, RAM ve Ekran Kartına O/C Yapmayı anlatacağım.
Kullandığımız Bazı Kısaltmalar :
FSB : İngilizce açılımı “Front Side Bus” Türkçeye çevirirsek Önyüz Veri yolu gibi bir kelime ortaya çıkıyor.
HT (Hyper Transport) : İşlemci ile Kuzey köprüsü arasındaki hızdır.
GPU Core (Ekran Kartında O/C): Ekran Kartının chipset’inin hızıdır.
Memory (Ekran Kartında O/C ): Ekran kartının kullandığı ram’lerin hızıdır.
BH–5,TCCD… : Ram’ların üzerindeki kodlardır. O/C potansiyelini belirleyen en önemli etkenlerden biridir.
PSU : Bilgisayarın güç kaynağıdır. Tüm bileşenlere elektrik sağlar. Kaliteli olması sistemin kararlılığını doğrudan etkiler.
AGP/PCI: AGP ve PCI hızı normalde 66/33Mhz de çalışır. O/C için sabitlenmesigerekir. FSB artımında bu hızda artacağından belli bir limitten sonrastabiliteyi bozabilir.
AGP/PCI : AGP ve PCIhızı normalde 66/33Mhz de çalışır. O/C için sabitlenmesi gerekir. FSBartımında bu hızda artacağından belli bir limitten sonra stabiliteyibozabilir.
Basit bir örnekle de açıklarsak: AMD64 3000+ Modellibir işlemcinin default saat hızı 1800Mhz’dir. Bunu 2000Mhz yada başkabir hızda çalıştırdığımızda o/c yapmış oluruz.
Dikkat: Hızaşırma sırasında yapılan her türlü çalışmadan kullanıcı sorumludur.Doğabilecek sistem sorunlarından Admin yada sitenin yönetici bir üyesisorumlu değildir.
O/C yaparken sistemimizin kararlı olması çokönemlidir. Kullandığımız sistem elemanlarının da o/c’a el verişliolması, yapacağımız işlemin stabilitesini ve çıkacağımız hızın ne kadaryüksek olacağını belirler. Öncelikle aşağıda saydığım parçaların olmasısizin için daha iyi olacaktır.
1-) Kaliteli bakır tabanlı bir CPU fanı. İşlemcinizin ısısı artacağından soğutmak biraz daha zorlaşabilir.
2-) O/C yapmaya elverişli sistem elemanları bunlar;
a) İşlemci: Çekirdeği ve üzerindeki kodlara göre çıkabildiği saat hızı değişmektedir.
b)Anakart : Anakart o/c’ta önemli bir yeri vardır. Stabiliteyi belirleyenen önemli etkenlerden biridir. o/c’a gönül verdiyseniz anakart'a birazdaha fazla para harcamalısınız. Önerilen anakartlar: Abit, DFI ve Epox
c)Ram:Kullandığı ram’a göre o/c potansiyeli değişir. CL2 gibi düşükzamanlarda çalışan ramlar tercih edilmelidir. BH–5, TCCD gibi kodluram’lar güzel o/c olmaktadır.
d) PSU: Amper değerleri ve verdiğivoltaj değerleri önemlidir. O/C yaparken sistem normalden daha fazlagüç harcayacaktır. Buda kalitesiz power’ların sisteminize zarar vermesidemektir. O/C yapmasanız bile kaliteli bir PSU almanızda yarar var.
VOLTAJLAR
FSBarttırırken yada çarpanda değişiklik yaparken CPU, NB yada ram’efazladan voltaj vermezin gerekebilir. Bunları arttırırken sıcaklıkdeğerlerine dikkat ederek voltajı arttırın. Voltajı arttırdığınızdasistem bileşenlerinin sıcaklıklarıda artacaktır.
1- ) İşlemcinizin default voltajının %20’sinden daha fazla voltaj vermeyin. En üst limitiniz %20 olsun.
2-) Bazı ramler O/C için özel olarak üretilir. Bu tür ramler yüksekvoltajda iyi iş çıkartırlar. Ancak günlük kullanımda 3,2V’u geçmemeyeçalışın. Ram’inizde bir headskin olursa sıcaklığıda biraz daha aşağıçekmiş olursunuz.
TAVSİYE: Bilgisayara O/C yaparken, Bios’tano/c yapmak daha iyidir. Windows altından yapılan o/c, sadece Windowsbaşladığında geçerli olacaktır. Ve bu o/c bios’tan yapılan o/c’a göredaha sağlıksız bir yöntemdir. Ayrıca bilgisayarınızın kapağınında açıkolması tavsiye edilir. Çünkü acil bir müdahale gerektirdiğindeparçalara kolay ulaşılabilmelidir.
İŞLEMCİYE O/C YAPMAK
İşlemciye yada Ram’e O/C yapmanın bazı yolları vardır. Bu yollar;
1-) Çarpanda Değişiklik Yaparak
2-) FSB Arttırarak
1-)Çarpanda Değişiklik Yaparak : Bu yöntemle işlemcimizin sahip olduğuçarpanı değiştirerek Mhz’de yükselmeler yapabiliyoruz. Günümüzişlemcilerinin birçoğunda artık çarpan kilidi konulmaktadır. Bunlarınbazıları yukarı doğru kilitli, bazıları da aşağı doğru kilitlidir. Yanibazılarında üst limit 9 iken, bazılarında alt limit 9 olabilir. Buişlemcinizin model ve hafta numarasında göre değişebilir.İşlemcilerdeki bu kilit nedeniyle artık çarpan arttırma yöntemi pekkullanılmıyor. Ancak yinede öğrenelim:
Ör: Elimizde çarpanı kırık bir AMD 2000+ işlemcimiz olduğunu farz edelim;
Formül = FSB x Çarpan = Çalıştığı Hız
FSB hızı: 133Mhz
Çarpanı : 12,5x ‘olsun.
Çalıştığı Hız : 133 x 12,5 = 1667Mhz olacaktır.
Biz bunu çarpan değiştirerek o/c yaparsak;
FSB Hızı : 133Mhz
Çarpanı : 14x (çarpanı yükselttik)
Çalıştığı Hız : 133 x 14 = 1862Mhz olacaktır.
2-)FSB Arttırarak : Bu yöntem en çok kullanılan yöntemdir. Sebebi FSBartımında bellek ve çeşitli sistem bileşenlerininde hızı arttığındansistemin genel performansınıda arttıracaktır. Çarpan değişimlerinde isesadece işlemcinizin çalışma hızında değişiklik meydana geliyor. FSB herişlemcide ve her sistemde kolayca yapılabiliyor. Kilit gibi bir engeliolmadığı için sisteminizin el verdiğince yükseltme yapabilirsiniz.
Dikkat:FSB arttırırken AGP/PCI hızı da artacağından stabilite bozulacaktır.Bunun için anakartınızın bios’undan AGP/PCI hızını default hızı olan66/33Mhz’de sabitlemeniz gerekmektedir.
Bunuda bir örnekle açıklarsak:
Ör: AMD64 3000+ işlemcimiz olsun. Değerleri;
Formül = FSB x Çarpan = Çalıştığı Hız
FSB Hızı : 200Mhz
Çarpanı : 9x
Çalıştığı Hız : 200 x 9 = 1800Mhz ’dir.
FSB arttırarak o/c yaptığımızda:
FSB Hızı: 250Mhz
Çarpanı: 9x
Çalıştığı Hız: 250 x 9 = 2250Mhz olacaktır.
İstersenizO/C yaparken hem çarpan değiştirerek hemde FSB arttırarakta o/cyapabilirsiniz. Herhangi bir dezavantajı bulunmamaktadır.
HT(HYPER TRANSPORT ) : Birde AMD64 gibi yeni çıkan AMD işlemcilerde birdeHT (HYPER TRANSPORT) hızı dediğimiz bir hızda var. Bu hız maksimum2000Mhz’dir. Bu hızı düşürebilir ve bazende biraz daha yukarıçıkabilirsiniz. Bu hızı arttırdığınızda çokta bir performans artışıgözlenmez. O nedenle 2000Mhz’de tutmakta yarar var. Bunuda bir örnekleaçıklayalım:
Ör: AMD64 3000+ İşlemcimiz olduğunu varsayalım. Değerleri aşağıdaki gibidir.
FSB Hızı : 200Mhz
Çarpanı : 9x
HT Çarpanı : 5x
Çalıştığı Sistem Hızı : 200 x 9 = 1800Mhz
ÇalıştığıHT Hızı : 200 x 5 = 1000Mhz (Bu değer gerçek hızıdır. Teorik olarakgidiş ve geliş olduğundan 2 ile çarpılır. Yani 1000 x 2 = 2000Mhz HTHızımız)
HT’yi arttırmak yada azaltmak için HT çarpanında yada FSB’de değişiklik yapıyoruz.
Formül = FSB x HT Çarpanı = HT Hızı
FSB Hızı : 200Mhz
Çarpanı : 9x
HT Çarpanı : 4x
Çalıştığı Sistem Hızı : 200 x 9 = 1800Mhz
Çalıştığı HT Hızı : 200 x 4 = 800Mhz (800 x 2 = 1600Mhz)
BuHT hızı 2000Mhz’den yüksek değerlere karşı anakartın o/c’a yatkınlığınagöre değişir. DFI anakartlarda bu hızı rahatça biraz daha yukarıçekebilirsiniz. Değişik marka ve modeldeki anakartlarda bununyükseltilmesinde stabilite sorunları ortaya çıktığı görülmektedir.
RAM’E O/C YAPMAK
Amacımızo/c yapmaktı. İşlemciye o/c yaptık ancak bu bizi pekte yüksekseviyelere taşıyamadı. Çünkü işlemcimiz hızlandı ancak işlemcininyaptığı işler, ram’in yavaş olması nedeniyle o/c’un pek bir faydasıgörülmüyor. Bu nedenle ram’a da bir o/c yapmak gerekiyor. Şimdi birderam’e o/c yapmak istiyoruz. RAM’a o/c yaptıktan sonra stabiliteyi testetmek için Memtest kullanmanızı tavsiye ederim. Bu programlasisteminizi saatlerce teste tabii tutabilirsiniz. Test ne kadar uzunolursa o kadar iyidir.O/C yaparken sadece Mhz ile yada zamanlama ileyetinmeyin. İkisini birden yaparsanız sizin için çok daha iyi olur.Amacımız yüksek Mhz’de düşük zamanlamalarda sistemimizi çalıştırmak.
Ram’e iki şekilde o/c yapabiliriz. Bunlar ;
1-) Mhz’i yükselterek
2-) Zamanlamaları Düşürerek
1-) Mhz’i yükselterek
Bazıanakartların bioslarında ram hızları bölenli olarak, bazılarında iseçalışma hızını göstericek şekilde bulunabilir. Çalışma hızıgösterilirse işimiz kolay. İstediğimiz hızı yazmamız yeterli. Ancakbölenli ise iş biraz daha karışık.
Eğer ram hızınız FSB hızı ile1/1 (birebir) olarak ayarlanmış ise FSB hızınız kaç ise Ram hızınızda oolacaktır. Eğer bölenli ise aşağıdaki gibi hızınızı ayarlayabilirsiniz.Benim anakartımda bu hız bölenli olarak gösteriliyor. Ama hemen alttakiformülle kolayca hesaplayabilirsiniz.
Ayrıca sisteminizdeki işlemci ile ram’in birbiri ile senkron çalışması her zaman daha iyidir.
Formül : FSB / Bölenin ilk sayısı x ikinci sayısı yada CPU Hızı / Bölen Sayısı (Tam Sayı)
Örnek :
FSB Hızımız : 200Mhz
Ram bölenimiz : 3/4
Ram hızımız : 200 / 3 * 4 = 266Mhz (266 x 2 = 533Mhz )
Örnek :
CPU Hızımız : 1800Mhz
Ram bölenimiz : 9
Ram hızımız : 1800 / 9 = 200Mhz (200 x 2 = 400Mhz )
2-) Zamanlamaları Düşürerek
ullandığınızram’in chiplerine bağlı oralar fabrika çıkış zamanlamaları bellidir. Buzamanlamaların CL değerleri genelde 2 yada 2,5 ‘dur. Özel üretimramlarda bu değer 1,5’e kadar inebilir. Ancak bu ramlerin fiyatları 2yada 2,5’luk ram’e göre pahalıdır.
Zamanlamaları düşürmektekiamacımız ram’in işlem yaparken harcadığı zamanı düşürmektir. CLdeğerini düşürmek için Mhz’i düşürmeniz yada voltaj vermenizgerekebilir. Bu düşürdüğünüz zamanlamaya göre değişir.
Ram Zamanlamalarının Yazılışı: 2,5 -3 -3 -8
1. Değer : CL değeridir. ( 2,5 )
2. Değer : RCD Değeridir. ( 3 )
3. Değer : RP ( 3 )
4. Değer : RAS Değeridir. ( 8 )
Örneğin;
Elimizdebir 2x256’lık 400Mhz’lik bir dual kit ram olsun. Değerleri 2,5-3-3-8.CL 2,5’u CL 2 yapmak için voltaj vermeye yada Mhz’i düşürmeye gerekkalmayabilir, ancak 1,5’e çekmek için Mhz’de ve voltajda oynamayapmanız gerekecektir.
CL değerleri ram’in hızını en çoketkileyen değerlerden birdir. Ama RAS değerinin pek bir önemi yokturancak siz yinede düşük tutmaya çalışın.
Şimdi öğrendiklerimiziBios ekranında resimli bir şekilde gösterelim. Ben DFI nForce4 Ultra-Danakart kullanıyorum. Sizin kullandığınız anakart farklıolabileceğinden menüler başka bir başlık altında bulunabilir. Ancak anabaşlıklar ve yazılar genelde aynıdır.
Bu bizim ana biosekranımız. Çeşitli başlıklar altında; chipset ayarları, voltaj vesıcaklıklar,kayıtlı bios ayarları ve o/c gibi birçok menü bulunuyor.Bizim işimize yarıyacak olan menü O/C menüsü.
Yön tuşları yardımıyla “Genie BIOS Setting”’e giriyoruz ve karşımıza böyle bir ekran çıkıyor.
Buekranda o/c ile yapılabilecek bütün ayarlar bulunuyor. Şimdi buayarlara yavaş yavaş geçelim. İlk önce “FSB Bus Frequency” ‘ıtıklıyoruz.
FSB HIZI
Bu bölüm en çokkullanacağımız bir bölüm. Her işlemcinin o/c yeteneği farklı olduğundankesin bir limit söyleyemeyiz. Ancak o/c yaparken işlemcimizinperformansını arttırmak fsb değerlerini küçük küçük arttıraraksistemimizi hızlandırmak gerekiyor. Birden yüklenirseniz sisteminizaçılmayabilir. Gerektiği yerde voltajda da oynama yapabilirsiniz. Benburada FSB’yi 250 yaptım ve küçük bir voltaj artımıyla stabil birşekilde çalıştırdım. Bunu işlemcinizin ve anakartınızın el verdiğincedaha da yukarı çıkarabilirsiniz.
CPU ÇARPANI
FSB’yiayarladık ve şimde sıra çarpan’a geldi. Ben bunu işlemcinin defaultçarpanı olan 9x’te tuttum. Bendeki işlemcinin en yüksek çarpan değeribu. İşlemci çarpanı yukarı doğru kilitli olduğundan 9’dan sonrasınıseçemiyorum. Ancak sizdeki işlemcilerin çarpanı farklı olabileceğindenyukarıdaki çarpanlarıda seçebilirsiniz. Şu anda benim sistemimin hızı;
250x9=2250Mhz’ e çıkarmış olduk.
RAM HIZI
Buayar sistemimizdeki ram’ın çalışma hızını gösterir. Benim anakartımdabu bölenli olarak gösterilmiş. Yukarıda anlattığım gibi formülle yolaçıkarak FSB hızınıza göre ram hızınızı bulabilirsiniz.
RAM ZAMANLAMALARI
Yukarıdaram’imizin hızını ayarlamıştık. Default hızı olan 200Mhz’de çalışacakama zamanlamaları yüksekti. Biz şimdi bu zamanlamaları biraz daha aşağıçekicez. Bu değerler kullandığınız ram’e göre farklılık gösterebilir.Ancak düşük değerler her zaman iyidir.
Bendeki ram’in default değerleri ; 2,5-3-3-8 ‘di yani resimdeki değerler default değerler.
Benbu değerlerde az bir oynama yaptım. Şimdiki değerler 400Mhz (200değerini 2 ile çarptık) de çalışan ram’imimin zamanlamaları 2-3-3-6oldu. Ram’ım CADT serisi olduğundan fazla birşey yapamıyor.
HT ÇARPANI
HTdeğerinin çarpanında sıra sıra. Bu değeri 1000Mhz’de tutmayaçalışın.Aksi taktirde stabilite sorunları ortaya çıkabilir. HT’nindeğerini FSB ile HT çarpanının çarpımıyla bulunduğunu söylemiştik.Benim şu andaki FSB değeri 250 olduğundan ben bu HT çarpanını 4’tetutmam gerekiyor. Çünkü 250x4=1000Mhz (Buda 2 ile çarptığımızdan2000Mhz yapar) Ortalama olarak 1000Mhz’de tutmakta yarar var. Bazıanakartlarda bu değer 1100-1200Mhz’ide bulabilir.
VOLTAJLAR
O/Cyaparken sistemin daha fazla güç tüketeceğini söylemiştik. Yaptığınızo/c fazla yüksek olmadığı sürece default voltajlarda yetebilir. Ancakbiraz yükseğe çıkınca (benim gibi) voltaj artımı şart olmaya başlıyor.Buradaki 1,375V benim CPU’mun default voltajı. Bu değeri sıraylaarttırıyoruz taki stabiliteyi yakalayana kadar. Ancak default voltajın%20 sini geçmemek şartıyla. Ben bu voltajı 1.475V yaptım ve bu volt’tastabil bir şekilde çalışıyor.
İşlemcinin voltajı tamamama ram’ede fazla o/c yaptığınızda ona da voltaj artımı gerekecektir.Ben fazla bir artım yapmadım sadece zamanlamaları düşürdüm. Bu nedenlerben voltaj vermedim. Ama siz ram’e yüklendiyseniz artımı gerekebilir.Bunuda “DRAM Voltage Control” menüsünden yapıyoruz. Default voltajı2,6V. Ben bunu 3,2V’a kadar çıkarabiliyorum (Bu değer anakartınızabağlıdır. Bazılarında 2,9V’tan fazlası verilemez.) Bunuda aynı şekildeküçük küçük arttırarak yükseltiyoruz. Ram’inizde eğer bir headskinyoksa 2,9V’tan yukarı çıkmamaya çalışın.
EKRAN KARTI’NA O/C YAPMAK
Burayakadar CPU ve RAM’e o/c yapmayı öğrendik. Ama o/c yapabildiğimiz birsistem bileşeni daha var. Bu sistem bileşenimiz ekran kartımız.Kullandığımız ekran kartının GPU ve RAM hızını arttırabiliriz. Kartımızel verirse kapalı olan iş hatlarınıda açabiliriz. Hatta farklı Biosyükleyerek yada çeşitli extrem modlarla kartımızı çok dahazorlayabiliriz. Ancak bu tür modlar kartımızın birdaha kullanılmamasınada neden olabilir. O nedenle şimdilik sadece basit bir o/c yapmak siziniçin daha iyi olucaktır.
Şimdi biz sadece o/c’u ele alıcaz. Yani GPU , RAM ‘e yapılan o/c’öğreneceğiz. Ekran kartına yapıcağımız o/c’a başlayalım.
Ekran Kartı’nda O/C için en çok kullanılan programlardan bazıları şunlar ;
Buprogramlardan Rivatuner’i öneririm. Yada GPU’ya göre aşağıdakilerdenbirini kullanabilirsiniz. Ben en çok kullanıldığı için Rivatuner’iaçıklamaya çalışıcam.
Eğer NVIDIA GPU kullanan bir ekran kartınız varsa;
- Coolbits
Eğer ATI GPU kullanan bir ekran kartınız varsa;
- ATI Tool’uda kullanabilirsiniz.
Menüler ve yazılar farklı olsada gerekli ayarlar ve hızlardan kolayca anlayarak o/c yapmakta zorluk çekmezsiniz.
NOT : Bazı ekran kartlarının kendi o/c programları mevcuttur. Bunları ekran kartınızın cd’sinin içinde bulabilirsiniz.
Ekrankartınıda O/C yaparken önemli olan artifact’sız (görüntülerdekibozulmalar. Ekranın herhangi bir yerinde oluşan çizgiler gibi…) vestabil bir değer bulmaktır. İki değeride yani GPU Core ve Memory’ninhızını küçük küçük artırmalarla ve oyunlarda deneyerek bulabilirsiniz.
Riva Tuner
İşteRiva Tuner programından bir görünüş. Driver Settings bölmesinden“customize…” butonuna tıklayıp ekran kartı logolu link’e tıklıyoruz. Vekarşımıza böyle bir ekran çıkıyor.
İlk başta gördüğümüzCore-Clock yazan yer GPU’nun hızıdır. Bu hız arttırıldığında aynıişlemcideki gibi daha fazla işlem yapabilecek ancak ısıda artacaktır.
Hemenaltta ise ekran kartının kullandığı RAM’ın hızıdır. Bu hız günümüzekran kartlarının DDR3’e geçmesiyle GHz’leride geçmiştir.
“StartupSettings”’te ilk seçeneğin işaretli olasına dikkat edelim. Çünkü O/Cyaptıktan sonra yaptığımız o/c’un bir sonraki Windows açılışındadaayarladığımız değerlerde kalmasını sağlar. Save butonuna basmayıunutmayın. Aksi taktirde eski hızında çalışıcaktır. Alttaki iseayarladığınız değere alternatif bir değerde çalışması içindir.
Basit bir o/c lu bir değer. GPU 375Mhz, Memory 700Mhz’deyken alınan bir ekran görüntüsü.
Buşekilde küçük artımlarla o/c’a devam edebiliriz. Ta ki artifact’siz vestabil bir hız bulana kadar. Bulduktan sonra oyunlarda arttırdığınızhıza göre oyun akışındada artış olucaktır.
(ALINTI)
DİKKAT:Hız aşırma sırasında yapılan her türlü çalışmadan kullanıcı sorumludur.
1-) CPU
2-) Ram
3-) Ekran Kartı
Ben bu yazımda CPU, RAM ve Ekran Kartına O/C Yapmayı anlatacağım.
Kullandığımız Bazı Kısaltmalar :
FSB : İngilizce açılımı “Front Side Bus” Türkçeye çevirirsek Önyüz Veri yolu gibi bir kelime ortaya çıkıyor.
HT (Hyper Transport) : İşlemci ile Kuzey köprüsü arasındaki hızdır.
GPU Core (Ekran Kartında O/C): Ekran Kartının chipset’inin hızıdır.
Memory (Ekran Kartında O/C ): Ekran kartının kullandığı ram’lerin hızıdır.
BH–5,TCCD… : Ram’ların üzerindeki kodlardır. O/C potansiyelini belirleyen en önemli etkenlerden biridir.
PSU : Bilgisayarın güç kaynağıdır. Tüm bileşenlere elektrik sağlar. Kaliteli olması sistemin kararlılığını doğrudan etkiler.
AGP/PCI: AGP ve PCI hızı normalde 66/33Mhz de çalışır. O/C için sabitlenmesigerekir. FSB artımında bu hızda artacağından belli bir limitten sonrastabiliteyi bozabilir.
AGP/PCI : AGP ve PCIhızı normalde 66/33Mhz de çalışır. O/C için sabitlenmesi gerekir. FSBartımında bu hızda artacağından belli bir limitten sonra stabiliteyibozabilir.
Basit bir örnekle de açıklarsak: AMD64 3000+ Modellibir işlemcinin default saat hızı 1800Mhz’dir. Bunu 2000Mhz yada başkabir hızda çalıştırdığımızda o/c yapmış oluruz.
Dikkat: Hızaşırma sırasında yapılan her türlü çalışmadan kullanıcı sorumludur.Doğabilecek sistem sorunlarından Admin yada sitenin yönetici bir üyesisorumlu değildir.
O/C yaparken sistemimizin kararlı olması çokönemlidir. Kullandığımız sistem elemanlarının da o/c’a el verişliolması, yapacağımız işlemin stabilitesini ve çıkacağımız hızın ne kadaryüksek olacağını belirler. Öncelikle aşağıda saydığım parçaların olmasısizin için daha iyi olacaktır.
1-) Kaliteli bakır tabanlı bir CPU fanı. İşlemcinizin ısısı artacağından soğutmak biraz daha zorlaşabilir.
2-) O/C yapmaya elverişli sistem elemanları bunlar;
a) İşlemci: Çekirdeği ve üzerindeki kodlara göre çıkabildiği saat hızı değişmektedir.
b)Anakart : Anakart o/c’ta önemli bir yeri vardır. Stabiliteyi belirleyenen önemli etkenlerden biridir. o/c’a gönül verdiyseniz anakart'a birazdaha fazla para harcamalısınız. Önerilen anakartlar: Abit, DFI ve Epox
c)Ram:Kullandığı ram’a göre o/c potansiyeli değişir. CL2 gibi düşükzamanlarda çalışan ramlar tercih edilmelidir. BH–5, TCCD gibi kodluram’lar güzel o/c olmaktadır.
d) PSU: Amper değerleri ve verdiğivoltaj değerleri önemlidir. O/C yaparken sistem normalden daha fazlagüç harcayacaktır. Buda kalitesiz power’ların sisteminize zarar vermesidemektir. O/C yapmasanız bile kaliteli bir PSU almanızda yarar var.
VOLTAJLAR
FSBarttırırken yada çarpanda değişiklik yaparken CPU, NB yada ram’efazladan voltaj vermezin gerekebilir. Bunları arttırırken sıcaklıkdeğerlerine dikkat ederek voltajı arttırın. Voltajı arttırdığınızdasistem bileşenlerinin sıcaklıklarıda artacaktır.
1- ) İşlemcinizin default voltajının %20’sinden daha fazla voltaj vermeyin. En üst limitiniz %20 olsun.
2-) Bazı ramler O/C için özel olarak üretilir. Bu tür ramler yüksekvoltajda iyi iş çıkartırlar. Ancak günlük kullanımda 3,2V’u geçmemeyeçalışın. Ram’inizde bir headskin olursa sıcaklığıda biraz daha aşağıçekmiş olursunuz.
TAVSİYE: Bilgisayara O/C yaparken, Bios’tano/c yapmak daha iyidir. Windows altından yapılan o/c, sadece Windowsbaşladığında geçerli olacaktır. Ve bu o/c bios’tan yapılan o/c’a göredaha sağlıksız bir yöntemdir. Ayrıca bilgisayarınızın kapağınında açıkolması tavsiye edilir. Çünkü acil bir müdahale gerektirdiğindeparçalara kolay ulaşılabilmelidir.
İŞLEMCİYE O/C YAPMAK
İşlemciye yada Ram’e O/C yapmanın bazı yolları vardır. Bu yollar;
1-) Çarpanda Değişiklik Yaparak
2-) FSB Arttırarak
1-)Çarpanda Değişiklik Yaparak : Bu yöntemle işlemcimizin sahip olduğuçarpanı değiştirerek Mhz’de yükselmeler yapabiliyoruz. Günümüzişlemcilerinin birçoğunda artık çarpan kilidi konulmaktadır. Bunlarınbazıları yukarı doğru kilitli, bazıları da aşağı doğru kilitlidir. Yanibazılarında üst limit 9 iken, bazılarında alt limit 9 olabilir. Buişlemcinizin model ve hafta numarasında göre değişebilir.İşlemcilerdeki bu kilit nedeniyle artık çarpan arttırma yöntemi pekkullanılmıyor. Ancak yinede öğrenelim:
Ör: Elimizde çarpanı kırık bir AMD 2000+ işlemcimiz olduğunu farz edelim;
Formül = FSB x Çarpan = Çalıştığı Hız
FSB hızı: 133Mhz
Çarpanı : 12,5x ‘olsun.
Çalıştığı Hız : 133 x 12,5 = 1667Mhz olacaktır.
Biz bunu çarpan değiştirerek o/c yaparsak;
FSB Hızı : 133Mhz
Çarpanı : 14x (çarpanı yükselttik)
Çalıştığı Hız : 133 x 14 = 1862Mhz olacaktır.
2-)FSB Arttırarak : Bu yöntem en çok kullanılan yöntemdir. Sebebi FSBartımında bellek ve çeşitli sistem bileşenlerininde hızı arttığındansistemin genel performansınıda arttıracaktır. Çarpan değişimlerinde isesadece işlemcinizin çalışma hızında değişiklik meydana geliyor. FSB herişlemcide ve her sistemde kolayca yapılabiliyor. Kilit gibi bir engeliolmadığı için sisteminizin el verdiğince yükseltme yapabilirsiniz.
Dikkat:FSB arttırırken AGP/PCI hızı da artacağından stabilite bozulacaktır.Bunun için anakartınızın bios’undan AGP/PCI hızını default hızı olan66/33Mhz’de sabitlemeniz gerekmektedir.
Bunuda bir örnekle açıklarsak:
Ör: AMD64 3000+ işlemcimiz olsun. Değerleri;
Formül = FSB x Çarpan = Çalıştığı Hız
FSB Hızı : 200Mhz
Çarpanı : 9x
Çalıştığı Hız : 200 x 9 = 1800Mhz ’dir.
FSB arttırarak o/c yaptığımızda:
FSB Hızı: 250Mhz
Çarpanı: 9x
Çalıştığı Hız: 250 x 9 = 2250Mhz olacaktır.
İstersenizO/C yaparken hem çarpan değiştirerek hemde FSB arttırarakta o/cyapabilirsiniz. Herhangi bir dezavantajı bulunmamaktadır.
HT(HYPER TRANSPORT ) : Birde AMD64 gibi yeni çıkan AMD işlemcilerde birdeHT (HYPER TRANSPORT) hızı dediğimiz bir hızda var. Bu hız maksimum2000Mhz’dir. Bu hızı düşürebilir ve bazende biraz daha yukarıçıkabilirsiniz. Bu hızı arttırdığınızda çokta bir performans artışıgözlenmez. O nedenle 2000Mhz’de tutmakta yarar var. Bunuda bir örnekleaçıklayalım:
Ör: AMD64 3000+ İşlemcimiz olduğunu varsayalım. Değerleri aşağıdaki gibidir.
FSB Hızı : 200Mhz
Çarpanı : 9x
HT Çarpanı : 5x
Çalıştığı Sistem Hızı : 200 x 9 = 1800Mhz
ÇalıştığıHT Hızı : 200 x 5 = 1000Mhz (Bu değer gerçek hızıdır. Teorik olarakgidiş ve geliş olduğundan 2 ile çarpılır. Yani 1000 x 2 = 2000Mhz HTHızımız)
HT’yi arttırmak yada azaltmak için HT çarpanında yada FSB’de değişiklik yapıyoruz.
Formül = FSB x HT Çarpanı = HT Hızı
FSB Hızı : 200Mhz
Çarpanı : 9x
HT Çarpanı : 4x
Çalıştığı Sistem Hızı : 200 x 9 = 1800Mhz
Çalıştığı HT Hızı : 200 x 4 = 800Mhz (800 x 2 = 1600Mhz)
BuHT hızı 2000Mhz’den yüksek değerlere karşı anakartın o/c’a yatkınlığınagöre değişir. DFI anakartlarda bu hızı rahatça biraz daha yukarıçekebilirsiniz. Değişik marka ve modeldeki anakartlarda bununyükseltilmesinde stabilite sorunları ortaya çıktığı görülmektedir.
RAM’E O/C YAPMAK
Amacımızo/c yapmaktı. İşlemciye o/c yaptık ancak bu bizi pekte yüksekseviyelere taşıyamadı. Çünkü işlemcimiz hızlandı ancak işlemcininyaptığı işler, ram’in yavaş olması nedeniyle o/c’un pek bir faydasıgörülmüyor. Bu nedenle ram’a da bir o/c yapmak gerekiyor. Şimdi birderam’e o/c yapmak istiyoruz. RAM’a o/c yaptıktan sonra stabiliteyi testetmek için Memtest kullanmanızı tavsiye ederim. Bu programlasisteminizi saatlerce teste tabii tutabilirsiniz. Test ne kadar uzunolursa o kadar iyidir.O/C yaparken sadece Mhz ile yada zamanlama ileyetinmeyin. İkisini birden yaparsanız sizin için çok daha iyi olur.Amacımız yüksek Mhz’de düşük zamanlamalarda sistemimizi çalıştırmak.
Ram’e iki şekilde o/c yapabiliriz. Bunlar ;
1-) Mhz’i yükselterek
2-) Zamanlamaları Düşürerek
1-) Mhz’i yükselterek
Bazıanakartların bioslarında ram hızları bölenli olarak, bazılarında iseçalışma hızını göstericek şekilde bulunabilir. Çalışma hızıgösterilirse işimiz kolay. İstediğimiz hızı yazmamız yeterli. Ancakbölenli ise iş biraz daha karışık.
Eğer ram hızınız FSB hızı ile1/1 (birebir) olarak ayarlanmış ise FSB hızınız kaç ise Ram hızınızda oolacaktır. Eğer bölenli ise aşağıdaki gibi hızınızı ayarlayabilirsiniz.Benim anakartımda bu hız bölenli olarak gösteriliyor. Ama hemen alttakiformülle kolayca hesaplayabilirsiniz.
Ayrıca sisteminizdeki işlemci ile ram’in birbiri ile senkron çalışması her zaman daha iyidir.
Formül : FSB / Bölenin ilk sayısı x ikinci sayısı yada CPU Hızı / Bölen Sayısı (Tam Sayı)
Örnek :
FSB Hızımız : 200Mhz
Ram bölenimiz : 3/4
Ram hızımız : 200 / 3 * 4 = 266Mhz (266 x 2 = 533Mhz )
Örnek :
CPU Hızımız : 1800Mhz
Ram bölenimiz : 9
Ram hızımız : 1800 / 9 = 200Mhz (200 x 2 = 400Mhz )
2-) Zamanlamaları Düşürerek
ullandığınızram’in chiplerine bağlı oralar fabrika çıkış zamanlamaları bellidir. Buzamanlamaların CL değerleri genelde 2 yada 2,5 ‘dur. Özel üretimramlarda bu değer 1,5’e kadar inebilir. Ancak bu ramlerin fiyatları 2yada 2,5’luk ram’e göre pahalıdır.
Zamanlamaları düşürmektekiamacımız ram’in işlem yaparken harcadığı zamanı düşürmektir. CLdeğerini düşürmek için Mhz’i düşürmeniz yada voltaj vermenizgerekebilir. Bu düşürdüğünüz zamanlamaya göre değişir.
Ram Zamanlamalarının Yazılışı: 2,5 -3 -3 -8
1. Değer : CL değeridir. ( 2,5 )
2. Değer : RCD Değeridir. ( 3 )
3. Değer : RP ( 3 )
4. Değer : RAS Değeridir. ( 8 )
Örneğin;
Elimizdebir 2x256’lık 400Mhz’lik bir dual kit ram olsun. Değerleri 2,5-3-3-8.CL 2,5’u CL 2 yapmak için voltaj vermeye yada Mhz’i düşürmeye gerekkalmayabilir, ancak 1,5’e çekmek için Mhz’de ve voltajda oynamayapmanız gerekecektir.
CL değerleri ram’in hızını en çoketkileyen değerlerden birdir. Ama RAS değerinin pek bir önemi yokturancak siz yinede düşük tutmaya çalışın.
Şimdi öğrendiklerimiziBios ekranında resimli bir şekilde gösterelim. Ben DFI nForce4 Ultra-Danakart kullanıyorum. Sizin kullandığınız anakart farklıolabileceğinden menüler başka bir başlık altında bulunabilir. Ancak anabaşlıklar ve yazılar genelde aynıdır.
Bu bizim ana biosekranımız. Çeşitli başlıklar altında; chipset ayarları, voltaj vesıcaklıklar,kayıtlı bios ayarları ve o/c gibi birçok menü bulunuyor.Bizim işimize yarıyacak olan menü O/C menüsü.
Yön tuşları yardımıyla “Genie BIOS Setting”’e giriyoruz ve karşımıza böyle bir ekran çıkıyor.
Buekranda o/c ile yapılabilecek bütün ayarlar bulunuyor. Şimdi buayarlara yavaş yavaş geçelim. İlk önce “FSB Bus Frequency” ‘ıtıklıyoruz.
FSB HIZI
Bu bölüm en çokkullanacağımız bir bölüm. Her işlemcinin o/c yeteneği farklı olduğundankesin bir limit söyleyemeyiz. Ancak o/c yaparken işlemcimizinperformansını arttırmak fsb değerlerini küçük küçük arttıraraksistemimizi hızlandırmak gerekiyor. Birden yüklenirseniz sisteminizaçılmayabilir. Gerektiği yerde voltajda da oynama yapabilirsiniz. Benburada FSB’yi 250 yaptım ve küçük bir voltaj artımıyla stabil birşekilde çalıştırdım. Bunu işlemcinizin ve anakartınızın el verdiğincedaha da yukarı çıkarabilirsiniz.
CPU ÇARPANI
FSB’yiayarladık ve şimde sıra çarpan’a geldi. Ben bunu işlemcinin defaultçarpanı olan 9x’te tuttum. Bendeki işlemcinin en yüksek çarpan değeribu. İşlemci çarpanı yukarı doğru kilitli olduğundan 9’dan sonrasınıseçemiyorum. Ancak sizdeki işlemcilerin çarpanı farklı olabileceğindenyukarıdaki çarpanlarıda seçebilirsiniz. Şu anda benim sistemimin hızı;
250x9=2250Mhz’ e çıkarmış olduk.
RAM HIZI
Buayar sistemimizdeki ram’ın çalışma hızını gösterir. Benim anakartımdabu bölenli olarak gösterilmiş. Yukarıda anlattığım gibi formülle yolaçıkarak FSB hızınıza göre ram hızınızı bulabilirsiniz.
RAM ZAMANLAMALARI
Yukarıdaram’imizin hızını ayarlamıştık. Default hızı olan 200Mhz’de çalışacakama zamanlamaları yüksekti. Biz şimdi bu zamanlamaları biraz daha aşağıçekicez. Bu değerler kullandığınız ram’e göre farklılık gösterebilir.Ancak düşük değerler her zaman iyidir.
Bendeki ram’in default değerleri ; 2,5-3-3-8 ‘di yani resimdeki değerler default değerler.
Benbu değerlerde az bir oynama yaptım. Şimdiki değerler 400Mhz (200değerini 2 ile çarptık) de çalışan ram’imimin zamanlamaları 2-3-3-6oldu. Ram’ım CADT serisi olduğundan fazla birşey yapamıyor.
HT ÇARPANI
HTdeğerinin çarpanında sıra sıra. Bu değeri 1000Mhz’de tutmayaçalışın.Aksi taktirde stabilite sorunları ortaya çıkabilir. HT’nindeğerini FSB ile HT çarpanının çarpımıyla bulunduğunu söylemiştik.Benim şu andaki FSB değeri 250 olduğundan ben bu HT çarpanını 4’tetutmam gerekiyor. Çünkü 250x4=1000Mhz (Buda 2 ile çarptığımızdan2000Mhz yapar) Ortalama olarak 1000Mhz’de tutmakta yarar var. Bazıanakartlarda bu değer 1100-1200Mhz’ide bulabilir.
VOLTAJLAR
O/Cyaparken sistemin daha fazla güç tüketeceğini söylemiştik. Yaptığınızo/c fazla yüksek olmadığı sürece default voltajlarda yetebilir. Ancakbiraz yükseğe çıkınca (benim gibi) voltaj artımı şart olmaya başlıyor.Buradaki 1,375V benim CPU’mun default voltajı. Bu değeri sıraylaarttırıyoruz taki stabiliteyi yakalayana kadar. Ancak default voltajın%20 sini geçmemek şartıyla. Ben bu voltajı 1.475V yaptım ve bu volt’tastabil bir şekilde çalışıyor.
İşlemcinin voltajı tamamama ram’ede fazla o/c yaptığınızda ona da voltaj artımı gerekecektir.Ben fazla bir artım yapmadım sadece zamanlamaları düşürdüm. Bu nedenlerben voltaj vermedim. Ama siz ram’e yüklendiyseniz artımı gerekebilir.Bunuda “DRAM Voltage Control” menüsünden yapıyoruz. Default voltajı2,6V. Ben bunu 3,2V’a kadar çıkarabiliyorum (Bu değer anakartınızabağlıdır. Bazılarında 2,9V’tan fazlası verilemez.) Bunuda aynı şekildeküçük küçük arttırarak yükseltiyoruz. Ram’inizde eğer bir headskinyoksa 2,9V’tan yukarı çıkmamaya çalışın.
EKRAN KARTI’NA O/C YAPMAK
Burayakadar CPU ve RAM’e o/c yapmayı öğrendik. Ama o/c yapabildiğimiz birsistem bileşeni daha var. Bu sistem bileşenimiz ekran kartımız.Kullandığımız ekran kartının GPU ve RAM hızını arttırabiliriz. Kartımızel verirse kapalı olan iş hatlarınıda açabiliriz. Hatta farklı Biosyükleyerek yada çeşitli extrem modlarla kartımızı çok dahazorlayabiliriz. Ancak bu tür modlar kartımızın birdaha kullanılmamasınada neden olabilir. O nedenle şimdilik sadece basit bir o/c yapmak siziniçin daha iyi olucaktır.
Şimdi biz sadece o/c’u ele alıcaz. Yani GPU , RAM ‘e yapılan o/c’öğreneceğiz. Ekran kartına yapıcağımız o/c’a başlayalım.
Ekran Kartı’nda O/C için en çok kullanılan programlardan bazıları şunlar ;
Buprogramlardan Rivatuner’i öneririm. Yada GPU’ya göre aşağıdakilerdenbirini kullanabilirsiniz. Ben en çok kullanıldığı için Rivatuner’iaçıklamaya çalışıcam.
Eğer NVIDIA GPU kullanan bir ekran kartınız varsa;
- Coolbits
Eğer ATI GPU kullanan bir ekran kartınız varsa;
- ATI Tool’uda kullanabilirsiniz.
Menüler ve yazılar farklı olsada gerekli ayarlar ve hızlardan kolayca anlayarak o/c yapmakta zorluk çekmezsiniz.
NOT : Bazı ekran kartlarının kendi o/c programları mevcuttur. Bunları ekran kartınızın cd’sinin içinde bulabilirsiniz.
Ekrankartınıda O/C yaparken önemli olan artifact’sız (görüntülerdekibozulmalar. Ekranın herhangi bir yerinde oluşan çizgiler gibi…) vestabil bir değer bulmaktır. İki değeride yani GPU Core ve Memory’ninhızını küçük küçük artırmalarla ve oyunlarda deneyerek bulabilirsiniz.
Riva Tuner
İşteRiva Tuner programından bir görünüş. Driver Settings bölmesinden“customize…” butonuna tıklayıp ekran kartı logolu link’e tıklıyoruz. Vekarşımıza böyle bir ekran çıkıyor.
İlk başta gördüğümüzCore-Clock yazan yer GPU’nun hızıdır. Bu hız arttırıldığında aynıişlemcideki gibi daha fazla işlem yapabilecek ancak ısıda artacaktır.
Hemenaltta ise ekran kartının kullandığı RAM’ın hızıdır. Bu hız günümüzekran kartlarının DDR3’e geçmesiyle GHz’leride geçmiştir.
“StartupSettings”’te ilk seçeneğin işaretli olasına dikkat edelim. Çünkü O/Cyaptıktan sonra yaptığımız o/c’un bir sonraki Windows açılışındadaayarladığımız değerlerde kalmasını sağlar. Save butonuna basmayıunutmayın. Aksi taktirde eski hızında çalışıcaktır. Alttaki iseayarladığınız değere alternatif bir değerde çalışması içindir.
Basit bir o/c lu bir değer. GPU 375Mhz, Memory 700Mhz’deyken alınan bir ekran görüntüsü.
Buşekilde küçük artımlarla o/c’a devam edebiliriz. Ta ki artifact’siz vestabil bir hız bulana kadar. Bulduktan sonra oyunlarda arttırdığınızhıza göre oyun akışındada artış olucaktır.
(ALINTI)
DİKKAT:Hız aşırma sırasında yapılan her türlü çalışmadan kullanıcı sorumludur.